تیروئید در کودکان

تیروئید، غده پروانه ای شکل حدود 5 سانتی متر است که در جلوی گردن قرار دارد و تمام فرآیند های سوخت و ساز بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. تیروئید بخشی از غده درون ریز بدن است که وظیفه تولید، ذخیره و آزادسازی هورمون ها را بر عهده دارد.

بیماری تیروئید بسته به نوع آن شیوع متفاوتی دارد . بیماری های تیروئیدی باید از دوران بارداری مورد توجه قرار گیرد . ممکن است تغییراتی در هورمون تیروئید مادر ایجاد شود که بر روی جنین تاثیر گذار باشد. تغییرات و تکامل تیروئید در دوران جنینی اثراتی را دارد. به عنوان مثال یکی از مشکلاتی که دیده شده است، اختلال در تکامل و یا تشکیل تیروئید در دوران جنینی است که باعث کم کاری مادرزادی تیروئید می شود .

کم کاری تیروئید در ایران شیوع بالاتری دارد و تقریبا از 1500 تولد نوزاد زنده، 1 کودک به بیماری کم کاری تیروئید مبتلا است که معمولا بدون علامت است و صرفا با غربالگری که از روز دو تا پنجم بعد از تولد انجام می شود مشخص می شود.

کم کاری تیروئید در دوران جنینی با دوران کودکی نشانه های متفاوتی دارد. همچنین کم کاری تیروئید شایع تر از بیماری پر کاری تیروئید است. اوج بیماری های تیروئید در دوره نوجوانی است.

پرکاری تیروئید قبل از ده سالگی نادر است به ندرت دیده می شود و آنچه در کودکان قابل مشاهده است بیماری گواتر ساده می باشد که غده تیروئید از نظر حجم بزرگ شده است.

ممکن است گواترها همراه با گره ها باشند. اگرچه گره های تیروئید کمتر در کودکان دیده می شود. همچنین شیوع بیماری تیروئید در دختران به نسبت پسران بیشتر است.

بیماری تیروئید مادر در دوران بارداری به جنین منتقل می شود؟

تیروئید جنین در سه ماهه اول بارداری تشکیل نمی شود و از اواخر سه ماهه اول (هفته 11) تشکیل شده و شروع به فعالیت می کند. در سه ماهه دوم هورمون تیروئید ترشح می شود و در اختیار بافت های جنینی به خصوص سلول های مغزی که برای رشد و تکامل به هورمون های تیروئیدی وابسته هستند، قرار می گیرد. این سه ماهه اول، دوره بسیار مهمی برای تشکیل ارگان های بدن جنین به ویژه مغز است و در این دوران تمام سیستم های مختلف بدن تشکیل می شود و در سه ماهه دوم تکامل پیدا می کند .

در سه ماهه اول که جنین نمی تواند هورمون تیروئید بسازد، وابسته به هورمون های تیروئید مادر است. مقادیر کمی از هورمون تیروئید مادر در دوران بارداری از جفت رد می شود و به جنین می رسد. اگر مادر دچار بیماری کم کاری تیروئید باشد که شناخته نشود و یا به درستی درمان نشده باشد، می تواند منجر به کاهش هورمون های تیروئیدی در خون جنین شود و تا حدودی می تواند بر روی تکامل سلول های مغزی تاثیر بگذارد. معمولا نوزادانی که از این مادران متولد می شوند 5 تا 10 نمره ضریب هوشی آن ها پایین تر است .

قبل از این اگر کم کاری تیروئید مادر درمان نشود، می تواند باعث افزایش ریسک سقط و زایمان زودرس، افزایش احتمال مسمومیت بارداری و فشارخون دوران بارداری هم بشود. به همین خاطر باید بیماری کم کاری تیروئید مادر به درستی و در زمان مناسب درمان شود .

بسیاری از متخصصین تیروئید توصیه می کنند مادرانی که قصد بارداری دارند یا باردار شده اند، حتما آزمایش تیروئید انجام دهند حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشند.

تاثیرات داروهای تیروئید بر روی جنین چگونه است؟

مصرف داروهای تیروئید در صورتی که دوز آن به درستی مصرف شود، هیچ گونه عارضه ای بر روی جنین نخواهد داشت. در دوران بارداری تنظیم دوز دارو بسیار اهمیت دارد و در هر سه ماه میزان دوز دارو متفاوت خواهد بود. بهتر است قبل از مصرف داروهای تیروئید حتما با یک متخصص مشورت کنید و بنا بر نظر پزشک داروها را مصرف کنید.

دلایل بروز اختلال تیروئید در کودکان

اختلال تیروئید در کودکان می‌تواند علاوه براینکه در رشد فکری و جسمی آنها تاثیرگذار باشد، بر فرآیندهای تنفس و خون رسانی بیشتر اندام های بدن نیز نقش مخربی داشته باشد. دلایل متفاوتی در بروز بیماری تیروئید در کودکان موثر است که در زیر به آنها اشاره خواهیم کرد.

عامل وراثت

کودکانی که یکی از اقوام درجه یک آنها اختلال تیروئید داشته باشد، بیشتر به بیماری تیروئید مبتلا می شوند.

همچنین همانطور که در بالا گفته شد، مادران بارداری که به بیماری تیروئید مبتلا هستند، بیشتر در معرض بیماری تیروئید هستند.

کم کاری هیپوفیز

کم کاری هیپوفیز، اختلالی است که به ندرت اتفاق می افتد که در آن غده هیپوفیز قادر نیست به میزان کافی هورمون ترشح کند.

اختلال در سیستم ایمنی بدن

در برخی از اوقات آنتی بادی هایی که توسط سیستم ایمنی بدن تولید می شود، راه خود را به نادرستی طی می کنند و به تیروئید بدن حمله می کنند و کارکرد این غده را با اختلال مواجه می کنند.

کمبود ید

عنصر ید، تاثیر زیادی در تولید هورمون تیروئید دارد. به دنبال کمبود این عنصر، کودک دچار کم کاری تیروئید می شود.

نشانه های تیروئید کم کار در کودکان

• عدم رشد اصولی استخوان ها
• مقاومت پایین و شکنندگی زیاد استخوان ها
• خستگی و خواب زیاد کودک
• چاقی و ورم زیاد
• متورم شدن گواتر
• حساس بودن زیاد به سرما
• کبود شدن سریع پوست و خشکی زیاد آن
• تمرکز پایین و توجه کم
• ضربان آهسته قلب

همچنین در نوزدان، کم کاری تیروئید خود را با علائمی مانند بزرگ بودن غیرطبیعی سر نوزاد، طولانی شدن مدت زردی، سرفه های شدید در زمان شیر خوردن، گریه کم و اختلال در تنفس نشان می دهد.

نشانه های تیروئید پرکار در کودکان

• بیش فعالی
• بیرون زدگی چشم و پلک زدن زیاد
• ملتهب شدن و قرمز شدن پوست
• اشتهای زیاد
• ضربان شدید قلب
• فشارخون بالا
• لرزش در اندام های حرکتی
• کاهش وزن
• پرخاشگری
• تعریق زیاد
• کم خوابی

نتیجه گیری

یکی از توصیه های مهم به والدین این است که، در صورت مشاهده هر گونه علائم و نشانه های این عارضه بهتر است، ابتدا به یک متخصص مراجعه کنند و سپس با انجام دادن به موقع آزمایش تیروئید و تشخیص زودهنگام بتوانند، سلامت جسمی فرزند خود را تضمین کنند.