ویتامین D چیست و چگونه اندازه‌گیری میشود؟

آزمایش ویتامین D به منظور اندازه گیری سطح ویتامین D در بدن انجام میشود. وجود میزان کافی از ویتامین دی (D) برای سلامت و استحکام استخوان ها و دندان ها، سیستم ایمنی بدن، سلامت مغز و همچنین تنظیم التهابات در بدن، ضروری است. مصرف برخی غذاها و مکمل ها می توانند سطح ویتامین D در خون را افزایش دهند. اما به طور عمده این ویتامین در پاسخ به تابش نور آفتاب، در بدن تولید میشود.

در این مقاله به فواید ویتامین D، علت و عوارض کمبود آن در بدن و نحوه آزمایش ویتامین D بدن خواهیم پرداخت…

وظیفه ویتامین D در بدن چیست؟

ویتامین D نقش مهمی در بسیاری از عملکردهای بدن دارد:

سلامت استخوان ها

ویتامین D جذب منبع قابل اعتماد کلسیم را افزایش می دهد و به حفظ سطح کافی کلسیم و فسفر در خون کمک می کند، که برای سلامت استخوان ها و دندان ها ضروری است.

کمبود ویتامین D در کودکان می‌تواند باعث ایجاد راشیتیسم شود که به دلیل نرم شدن استخوان‌ها، ظاهری کاسه‌دار ایجاد می‌کند و مشکلات دندانی مانند شکل نگرفتن دندان‌ها آنطور که باید.

به طور مشابه، در بزرگسالان، کمبود ویتامین D می تواند به عنوان استئومالاسی یا نرم شدن استخوان ها ظاهر شود. کمبود طولانی مدت ویتامین D همچنین می تواند منجر به پوکی استخوان یا کاهش تراکم استخوان شود که خطر شکستگی را افزایش می دهد.

عملکرد سیستم ایمنی

مصرف کافی ویتامین D ممکن است از عملکرد خوب سیستم ایمنی حمایت کرده و خطر ابتلا به بیماری های خود ایمنی را کاهش دهد.

محققان بر این باورند که ممکن است بین کمبود طولانی مدت ویتامین D و ایجاد شرایط خودایمنی مانند دیابت نوع 1 و آرتریت روماتوئید ارتباط وجود داشته باشد، اما هنوز تحقیقات بیشتری برای تأیید این ارتباط لازم است.

ویتامین D  غنی شده در مواد غذایی مانند ماهی ها ، تخم مرغ ، شیر و … وجود دارد. همچنین تحقیقات نشان داده 10 دقیقه در روز حضور داشتن در نور آفتاب از کمبود این ویتامین در بدن جلوگیری می کند.

از وظایف این ویتامین در بدن حفظ میزان سطح نرمالی از  کلسیم و فسفر خون است . همواره ویتامین D در سلامت استخوانها و همچنین کاهش و ترمیم شکستگی استخوانها  موثر می باشد  .

دونمونه از شایع ترین بیماری های کمبود ویتامین D می توان به نرمی استخوان در کودکان و Osteomalacia  در بزرگسالان اشاره کرد .

هدف از آزمایش ویتامین D چیست؟

آزمایش ویتامین D به منظور ارزیابی سطح این ویتامین در بدن انجام می‌شود. این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا کمبود ویتامین D را افراد مبتلا به آن تشخیص دهند و برنامه‌های درمانی مناسب را پیشنهاد دهند.

کمبود ویتامین D چه علتی دارد؟

اگرچه بدن می تواند از نور خورشید ویتامین D تولید کند، اما برخی از افراد دچار کمبود می شوند. عواملی که می توانند بر این امر تأثیر بگذارند عبارتند از:

• عدم قرار گرفتن در معرض نور خورشید

افرادی که در آب و هوای شمالی یا مناطقی با آلودگی زیاد زندگی می کنند ممکن است به اندازه دیگران ویتامین D دریافت نکنند. کسانی که شیفت شب کار می کنند یا بیرون نمی روند نیز ممکن است دچار کمبود شوند.

• رنگ پوست

رنگدانه در پوست توانایی بدن برای جذب اشعه ماوراء بنفش B (UVB) را کاهش می دهد. افرادی که رنگ پوست تیره‌تری دارند نسبت به افرادی که پوست روشن‌تری دارند ویتامین D کمتری از نور خورشید سنتز می‌کنند.

• سن

توانایی پوست برای سنتز ویتامین D با افزایش سن کاهش می یابد. افراد مسن نیز ممکن است زمان بیشتری را در داخل خانه بگذرانند.

• شیردهی

نوزادان به تنهایی نمی توانند ویتامین D کافی را از شیر مادر دریافت کنند. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که نوزادانی که به طور انحصاری و نیمه شیر تغذیه می شوند، روزانه 400 واحد بین المللی (IU) منبع معتبر ویتامین D خوراکی تا زمانی که از شیر گرفته شوند، دریافت کنند. پس از از شیر گرفتن، آنها باید حداقل 1000 میلی لیتر در روز شیر خشک یا شیر کامل غنی شده با ویتامین D دریافت کنند. کودکانی که کمتر از این مقدار دریافت می‌کنند یا افرادی که مراقبشان شیر نمی‌دهند، باید 400 واحد بین‌المللی مکمل ویتامین D مصرف کنند.

• وزن بدن

سطوح بالای چربی در بدن می تواند توانایی جذب ویتامین D از پوست را محدود کند.

• برخی شرایط پزشکی

ویتامین D محلول در چربی است، به این معنی که مصرف آن بستگی به جذب چربی های رژیم غذایی دارد. شرایطی که جذب چربی را محدود می کند می تواند مصرف ویتامین D را از رژیم غذایی کاهش دهد.

بهترین آزمایشگاه پزشکی [در اندیشه]

علائم کمبود ویتامین D در زنان

کمبود ویتامین D در زنان می‌تواند به علائم و عوارض مختلفی منجر شود که تأثیرات جدی و متعددی بر سلامت عمومی آنان دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین علائم کمبود ویتامین D در زنان اشاره می‌کنیم:

1. خستگی مفرط: یکی از رایج‌ترین علائم کمبود ویتامین D، احساس خستگی و بی‌حالی مداوم است. این خستگی می‌تواند بر فعالیت‌های روزانه و کیفیت زندگی تأثیر منفی بگذارد.
2. درد استخوان و مفاصل: کمبود ویتامین D می‌تواند به دردهای استخوانی و مفصلی منجر شود. این علائم به‌ویژه در قسمت‌های تحتانی بدن مانند کمر و زانوها بیشتر احساس می‌شوند.
3. ضعف عضلانی: زنان با کمبود ویتامین D ممکن است ضعف و کم‌توانی در عضلات خود را تجربه کنند. این موضوع می‌تواند باعث کاهش توانایی انجام فعالیت‌های فیزیکی و حتی افزایش خطر افتادن شود.
4. اختلالات خواب: ویتامین D نقش مهمی در تنظیم چرخه خواب دارد. کمبود این ویتامین می‌تواند به اختلالات خواب مانند بی‌خوابی و خواب ناآرام منجر شود.
5. افزایش خطر ابتلا به افسردگی: تحقیقات نشان داده‌اند که کمبود ویتامین D می‌تواند با افزایش خطر ابتلا به افسردگی و دیگر اختلالات روانی مرتبط باشد. زنان با سطح پایین ویتامین D احساس غم، اضطراب و ناامیدی بیشتری را تجربه میکنند.
6. ریزش مو: کمبود ویتامین D می‌تواند به ریزش مو و نازک شدن موها منجر شود. این موضوع بویژه برای زنانی که از مشکلات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) رنج می‌برند، احتمال بروز بیشتری دارد.
7. تضعیف سیستم ایمنی: ویتامین D نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. کمبود این ویتامین می‌تواند مقاومت بدن را در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها کاهش داده و زنان را بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های مزمن قرار دهد.
8. کاهش استحکام استخوان‌ها: ویتامین D برای جذب کلسیم ضروری است و کمبود آن میتواند کاهش تراکم استخوانی و افزایش خطر شکستگی‌های استخوانی را به همراه داشته باشد. خصوصا بانوانی که در آستانه یائسگی قرار دارند، لازم است از میزان کافی این ویتامین برخوردار باشند.

توجه به این علائم و انجام آزمایش ویتامین D جهت اندازه گیزی میزان آن می‌تواند به پیشگیری و درمان موثر تر بیماری ها و مشکلات گفته شده کمک زیادی نماید. مصرف مکمل‌های ویتامین D، تغذیه مناسب و قرار گرفتن کافی در معرض نور خورشید می‌تواند راهکارهای موثری برای رفع کمبود این ویتامین باشد.

افراد مستعد کمبود ویتامین D

• افراد دارای سن بیشتر از 50 سال
• افراد دور از نور آفتاب
• افراد دارای بیماریهای عدم جذب مواد معدنی
• افراد دارای پوست تیره
• افراد دارای جذب اختلال در جذب لاکتوز
• افراد گیاه خوار
• کودکانی که تنها از شیر مادر تغذیه می کنند.

چه افرادی باید ویتامین D مصرف کنند؟

مصرف ویتامین D برای افراد با بیماریهای زیر ضروری است:

• بیماریهای قلبی و عروقی مثل فشار خون و کلسترول بالا
• افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید
• مبتلایان به ضعف عضلانی
• ام اس
• برونشیت
• بیماری های دهان و دندان
• اختلالات سیستم ایمنی
• افراد دارای درد عضلانی .

عوارض مصرف زیاد ویتامین D

مصرف بیش از حد نیاز ویتامین D سبب مسمومیت می گردد. بالا رفتن میزان ویتامین D در بدن سبب رسوب آن در بافت ها ی بدن می شود مثل بافت های کلیه ، قلب ، ریه ، گوش و… به طور مثال درکلیه ها سبب بروز سنگ کلیه و در ریه و قلب عامل عوارض ریوی و قلبی می شود و همچنین عوارض سوء آن در گوش می تواند به کری فرد بیانجامد .

همچنین از موارد شایع می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سر درد
• تهوع
• استفراغ
• ضعف
• عطش
• تکرر ادرار
• یبوست
• رشد کم در کودکان
• ناراحتی های گوارشی
• شکنندگی استخوان .

آزمایش و اندازه گیری ویتامین D در بدن

اندازه گیری سطح این ویتامین از طریق آزمایش خون است. انجام این آزمایش نیازی به ناشتایی و شرایط خاص ندارد.

آزمایشگاه آریا یکی از معتبرترین و مجهزترین آزمایشگاه های غرب تهران با انجام آزمایش ویتامین D شما را در پیشگیری از بیماریهای مربوطه وحفظ سلامتی تان یاری می دهد.

مقدار نرمال ویتامین D در بدن

مقدار ویتامین D در بدن به طور معمول از طریق آزمایش خون اندازه‌گیری می‌شود. این آزمایش سطح 25-هیدروکسی ویتامین D (25(OH)D) را که شکل اصلی ذخیره شده ویتامین D در بدن است، مشخص می‌کند. مقادیر نرمال ویتامین D در بدن می‌تواند بر اساس منابع مختلف و نیازهای فردی متفاوت باشد، اما به طور کلی، محدوده‌های زیر به عنوان معیارهای کلی در نظر گرفته می‌شوند:

1. کمبود شدید ویتامین D: کمتر از 10 نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL)
2. کمبود ویتامین D: از 10 تا 20 نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL)
3. مقدار ناکافی ویتامین D :از 20 تا 30 نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL)
4. مقدار نرمال ویتامینD: از 30 تا 50 نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL)
5. مقدار مطلوب ویتامین D: از 40 تا 60 نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL)
6. مقدار بالای ویتامین D: بیش از 50 نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL)
7. مسمومیت ویتامین D: بیش از 100 نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL)

شرایط آزمایش ویتامین D

شرایط و نکات مهم برای انجام این آزمایش ویتامین D را در ادامه توضیح داده ایم:

1. زمان مناسب برای آزمایش: اگرچه آزمایش ویتامین D می‌تواند در هر زمانی از روز انجام شود، برخی از پزشکان توصیه می‌کنند که این آزمایش در صبح انجام شود تا نتایج دقیق‌تری به دست آید.
2. ناشتا بودن: به طور معمول، برای انجام آزمایش ویتامین D نیازی به ناشتا بودن نیست. اما در صورتی که همزمان با این آزمایش، آزمایش‌های دیگری نیز انجام می‌شود که نیاز به ناشتا بودن دارند، باید این نکته را رعایت کنید.
3. استفاده از مکمل‌ها: اگر مکمل‌های ویتامین D یا داروهای دیگری مصرف می‌کنید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. این مکمل‌ها می‌توانند بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند. پزشک ممکن است توصیه کند که چند روز قبل از آزمایش مصرف مکمل‌ها را متوقف کنید.
4. محل انجام آزمایش: آزمایش ویتامین D در آزمایشگاه‌های معتبر و توسط کادر پزشکی مجرب انجام می‌شود. اطمینان حاصل کنید که آزمایشگاه از تجهیزات مناسب و استاندارد برای انجام این آزمایش برخوردار است.
5. تفسیر نتایج: پس از انجام آزمایش، نتایج به صورت سطح 25-هیدروکسی ویتامین D در خون گزارش می‌شود. سطح نرمال معمولاً بین 20 تا 50 نانوگرم در میلی‌لیتر است. نتایج بالاتر یا پایین‌تر از این محدوده می‌تواند نشان‌دهنده کمبود یا فراوانی ویتامین D باشد.
6. عوامل مؤثر بر نتایج: عواملی مانند سن، جنسیت، نوع پوست، فصل سال و میزان قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌توانند بر نتایج آزمایش ویتامین D تأثیر بگذارند. بنابراین، هنگام تفسیر نتایج این عوامل را در نظر بگیرید.
7. پیگیری نتایج: در صورت تشخیص کمبود یا فراوانی ویتامین D، پزشک ممکن است تغییراتی در رژیم غذایی، مصرف مکمل‌ها یا میزان قرار گرفتن در معرض نور خورشید توصیه کند. همچنین، ممکن است نیاز به آزمایش‌های دوره‌ای برای نظارت بر سطح ویتامین D باشد.

رعایت این شرایط و نکات می‌تواند به دقت و صحت نتایج آزمایش ویتامین D کمک کرده و به این ترتیب اطمینان حاصل کنید که میتوانید به موقع اقدام لازم و موثر را برای بهبود وضعیت خود انجام دهید.