آزمایش تشخیص سل

آزمایش سل بررسی می کند که آیا شما به سل (TB) آلوده شده اید یا خیر. دو نوع آزمایش برای عفونت سل وجود دارد:1. آزمایش پوست و 2.آزمایش خون. این دو نوع آزمایش سل (پوستی و خون) می تواند نشان دهد که آیا تا به حال در معرض باکتری عامل سل قرار گرفته اید یا خیر. اما نمی توانند تعیین کنند که آیا عفونت سل نهفته (خفته) یا فعال دارید.

آزمایش سل چیست؟

این آزمایش بررسی می کند که آیا شما به کمپلکس مایکوباکتریوم توبرکلوزیس آلوده شده اید، که باکتری عامل بیماری  سل (TB) است. دو نوع تست غربالگری عفونت سل نهفته  (LTBI) وجود دارد: آزمایش پوستی و آزمایش خون.

آزمایش پوستی سل، تست مانتو یا تست پوستی توبرکولین (TST) نیز نامیده می شود. آزمایش خون سل، آزمایش رهش اینترفرون گاما (IGRA) نیز نامیده می شود. آزمایش‌های پوستی سل رایج‌تر است و نوع ارجح برای کودکان زیر 5 سال است.

آزمایش‌های پوستی و خون سل نمی‌توانند بین عفونت نهفته (خفته) یا فعال سل تمایز قائل شوند. برای اینکه ببینید آیا عفونت فعال دارید یا خیر، به آزمایش‌های اضافی (مانند آزمایش خلط) نیاز دارید.

چه کسانی باید از نظر سل غربالگری شوند؟

اگر علائم عفونت فعال سل را دارید یا اگر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سل هستید، ممکن است نیاز به آزمایش سل داشته باشید. علاوه بر این، ممکن است برای کار در برخی مراکز مراقبت از کودکان، بیمارستان ها نیاز به آزمایش سل داشته باشید.

علائم عفونت فعال سل عبارتند از:

• سرفه بدی که بیش از دو هفته طول بکشد
• درد در قفسه سینه
• سرفه  همراه با خون یا خلط
• ضعف و خستگی
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• تب ولرز
• عرق شبانه

چه کسانی در معرض ابتلا به سل هستند؟

• اشخاصی که در بخش های بهداشتی و درمانی کار می کند به این جهت که  با مردم تعامل دارند و از آنها مراقبت می کنند.
• زندگی یا کار در مکان های پرخطر و با نرخ بالای عفونت سل، از جمله پناهگاه های بی خانمان ها، خانه های سالمندان و زندان ها.
• در معرض فردی قرار گرفته اید که عفونت سل فعال دارد.
• یک بیماری پزشکی داشته باشید یا از داروهایی استفاده کنید که سیستم ایمنی شما را ضعیف می کند.
• از داروهای داخل وریدی استفاده کنید.
• در منطقه ای که سل بومی است، زندگی کنید.

آزمایش سل چگونه کار می کند؟

هر دو نوع آزمایش سل – آزمایش پوست و آزمایش خون – با اندازه گیری پاسخ سیستم ایمنی بدن شما به آنتی ژن های گرفته شده از باکتری عامل سل (مایکوباکتریوم توبرکلوزیس) کار می کنند.

آنتی ژن هر ماده ای است که باعث می شود سیستم ایمنی بدن شما آنتی بادی هایی را علیه آن تولید کند. این بدان معناست که سیستم ایمنی بدن شما این ماده را نمی شناسد و سعی می کند با آن مبارزه کند.

آزمایش پوستی سل

تست پوستی سل پاسخ سیستم ایمنی بدن شما به محلول مشتق پروتئین خالص (PPD) تزریق شده به زیر پوست را اندازه گیری می کند.  PPD پروتئینی است که از باکتری ایجاد کننده سل (مایکوباکتریوم توبرکلوزیس) می آید.

این باکتری زنده نیست و شما را بیمار نمی کند. اگر تا به حال در معرض باکتری سل قرار گرفته اید، پوست شما با ایجاد یک برآمدگی قرمز و سفت در محل تزریق در عرض سه روز به آنتی ژن ها واکنش نشان می دهد.

نحوه عملکرد آزمایش خون سل

اگر به سل آلوده شده باشید، سلول‌های خونی از نمونه خون شما با آنتی‌ژن‌های مشتق شده از مایکوباکتریوم توبرکلوزیس مخلوط می‌شوند، پروتئینی به نام اینترفرون گاما (IFN-γ) آزاد می‌کنند.

درآزمایشگاه نمونه خون شما را با آنتی‌ژن‌ها و کنترل‌ها مخلوط می‌ شود و واکنش را با استفاده از روشی به نام ایمونواسی اندازه‌گیری می‌کنند. آنها نتایج شما را منفی، مثبت یا نامشخص تفسیر می کنند.

نتایج آزمایش سل

نتایج آزمایش پوستی سل یا آزمایش خون می تواند منفی یا مثبت باشد. این آزمایش‌ها فقط نشان می‌دهند که شما در معرض عفونت سل قرار گرفته‌اید یا نه.

کسانی که واکسن سل (BCG) دریافت کرده اند ممکن است نتایج آزمایش پوستی مثبت کاذب را نشان دهند.

1.آزمایش سل مثبت

اگر آزمایش پوستی سل یا آزمایش خون شما مثبت باشد، احتمالاً به این معنی است که در معرض باکتری عامل سل قرار گرفته اید. پزشک شما احتمالاً آزمایش های بیشتری را برای کمک به تشخیص تجویز می کند.

 آزمایش‌هایی که عفونت‌های سل فعال را تشخیص می‌دهند شامل عکس‌برداری با اشعه ایکس قفسه سینه و آزمایش‌های بر روی نمونه خلط است. خلط مخاط غلیظی است که از ریه های خود سرفه می کنید و با تف یا بزاق متفاوت است. شما باید برای سل، چه نهفته یا فعال، تحت درمان قرار بگیرید.

2.آزمایش سل منفی

اگر آزمایش پوست یا خون سل شما منفی است، احتمالاً در معرض باکتری سل قرار نگرفته‌اید. تست پوستی سل منفی به این معنی است که پوست شما به مایع واکنش نشان نداده است. اگر نتایج شما منفی بود، ممکن است نیاز به آزمایش بیشتری داشته باشید، اما علائم سل را دارید.

بیشتر بدانید:

تشخیص و درمان سل

علائم سل در کودکان

آزمایش  پوستی سل مثبت چگونه است؟

آزمایش پوستی سل مثبت مانند یک برآمدگی سفت و قرمز به نظر می رسد. پزشک اندازه سفتی برآمدگی را اندازه گیری می کند. عوامل خطر خاص برای تعیین نتایج آزمایش شما در نظر گرفته می شود. اگر برآمدگی شما به این صورت باشد، مثبت تلقی می شوید:

• بزرگتر یا مساوی 5 میلی متر و سیستم ایمنی بدن شما ضعیف است.
• برابر با 10 میلی متر و شما یک کارمند در مراکز بهداشتی و درمانی هستید.
• برابر با 15 میلی متر است و هیچ عامل خطری ندارید.

چه زمانی برای آزمایش تشخیص سل باید به دکتر مراجعه کنیم؟

اگر علائم سل مانند سرفه مداوم، درد قفسه سینه و تب دارید، یا فکر می کنید در معرض ابتلا به عفونت سل فعال قرار گرفته اید، مهم است که در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید و آزمایش دهید.

آزمایش و غربالگری سل برای سلامت عمومی ضروری است. سل به راحتی از فردی به فرد دیگر سرایت می کند و اگر به درستی درمان نشود، می تواند کشنده باشد. در صورت مصرف آنتی بیوتیک طبق دستور پزشک، اکثر موارد سل قابل درمان هستند. هر دو سل فعال و نهفته باید درمان شوند، اما نوع و داروها و مدت زمانی که شما به آنها نیاز دارید متفاوت است.

سؤالات متداول آزمایش سل